Cofnij
Poradnik Klienta
Poradniki, ćwiczenia oraz informacje logopedyczne dla rodziców

Wpływ nowoczesnych technologii na mowę dziecka

7 stycznia 2021

Hałas. Czy czytając ten artykuł, możesz powiedzieć, że znajdujesz się w całkowitej ciszy? Czy w tle nie słyszysz odgłosów z telewizora, muzyki z radia, co jakiś czas wibrującego telefonu albo szumu z pracującego akurat komputera? Myślę, że słyszysz. A jeśli nie, to jesteś na pewno w mniejszości. Wszystkie przedmioty, które wymieniłam, to sprzęty wysokich technologii. Pominęłam takie odgłosy, które nasz mózg przetwarza niemal cały czas – odgłosy z ulicy, czy przemieszczający się sąsiad piętro wyżej. Te dźwięki nasz mózg niejako ignoruje. Jednak moje pytanie brzmi, czy zastanawiacie się czasami, jaki może być powód naszego zmęczenia, rozdrażnienia pod koniec dnia? I czy tego dnia nie spędzaliśmy zbyt wiele czasu, wpatrując się w ekran komputera czy telefonu? Czy nie zdarzyło się akurat tak, że w tle był włączony telewizor, w tym momencie robiliśmy jakąś czynność na laptopie, a co jakiś czas na smartfonie przeglądaliśmy media społecznościowe? No właśnie. Dużo tego, prawda? 

Rozdrażnienie i zmęczenie może być skutkiem nie tylko nadmiaru obowiązków, ale także swego rodzaju ,,przebodźcowania” wysokimi technologiami. Ich oddziaływanie ma wpływ na dorosłego człowieka. Natomiast – co z dziećmi?

Dzieci siedzące przed ekranem komputera

Jak wysokie technologie wpływają na mowę dziecka? 

Dzieci są najbardziej narażone na negatywny wpływ wysokich technologii. Proces prawidłowego rozwoju poznawczego zachodzi między innymi przez odbiór bodźców z otoczenia i umiejętność przystosowania ich do własnych potrzeb. Zaburzenia tych procesów mogą wynikać z uszkodzeń mózgu, nieprawidłowego odbioru bodźców lub niewłaściwego oddziaływania otoczenia (w tym wysokich technologii). 

Amerykańska Akademia Pediatrii rekomenduje: 

  • od narodzin do 18. miesiąca życia dziecko w ogóle nie powinno korzystać z mediów cyfrowych (z wyjątkiem rozmów wideo);
  • od 18. do 24. miesiąca życia dziecko w ogóle nie powinno korzystać z mediów cyfrowych lub korzystać możliwie jaknajmniej, a jeśli już to robi, rodzic powinien zadbać o wysoką jakość obsługiwanych programów/aplikacji i korzystać z nich razem z dzieckiem.

Dzieci poniżej 2 roku życia, aby prawidłowo się rozwijać, potrzebują interakcji społecznych, szczególnie z rodzicami. To właśnie wtedy umiejętności poznawcze, językowe, motoryczne i społeczno–emocjonalne mają szansę rozwinąć się jak najlepiej. Media cyfrowe uniemożliwiają to między innymi dlatego, że dzieci nie mają tak dojrzałej pamięci, uwagi czy umiejętności czytania treści symbolicznych. 

Od 2. do 5. roku życia – dziecko nie powinno korzystać z mediów cyfrowych więcej niż godzinę dziennie, a jeśli już to robi, nadal w towarzystwie opiekuna. 

A jak to wygląda w praktyce? 

W Stanach Zjednoczonych przeprowadzono 900 ankiet z rodzicami, z których wynika, że połowa dzieci poniżej 1. roku życia ogląda telewizję, 36% obsługuje ekran dotykowy, 15% obsługuje aplikacje, 12% gra w gry komputerowe. 72% rodziców pozwala dzieciom na korzystanie z mediów cyfrowych, podczas gdy oni wykonują np. obowiązki domowe, 65% twierdzi, że to uspokaja, 29% pozwala na korzystanie z mediów cyfrowych przed zaśnięciem. 

Inne badania wskazują, że w Stanach Zjednoczonych ponad 2 tysiące dzieci i młodzieży korzysta z mediów cyfrowych 7,5 godziny dziennie, już dziewięciomiesięczne niemowlęta oglądają telewizję 40 minut dziennie, dwunastomiesięczne dzieci oglądają telewizję godzinę dziennie, a dzieci w wieku przedszkolnym nawet kilka godzin dziennie. 

Jak widać, zalecenia Amerykańskiej Akademii Pediatrii (Światowa Organizacja Zdrowia rekomenduje dokładnie to samo) mają się nijak do zatrważającej rzeczywistości. 

No dobrze, ale jak to działa i czemu oddziałuje negatywnie na mowę i jej rozwój? 

Nasz mózg jest podzielony na dwie półkule – lewą oraz prawą. To właśnie w lewej półkuli znajdują się ośrodki mowy, które odpowiadają za odbiór oraz nadawanie mowy. Prawa półkula mózgu odpowiada za procesy poznawcze (czyli m.in. za odbieranie i przetwarzanie bodźców dźwiękowych oraz obrazowych), wzrokowo-przestrzenne, proces uwagi, kontroluje również logikę oraz treść wypowiedzi, a także cechy prozodyczne. Teraz chciałabym wrócić do początku artykułu, gdzie pisałam o efekcie ,,przebodźcowania”, za który odpowiada nadmierna praca prawej półkuli. To natomiast w konsekwencji ,,blokuje” pracę lewej półkuli, a więc mowa oraz jej rozwój zostaje zaburzony. Krótko mówiąc, dziecko przestymulowane bodźcami docierającymi do prawej półkuli nie ma szans na prawidłowy przebieg rozwoju mowy, ponieważ lewa półkula nie otrzymuje dostatecznej liczby bodźców. 

Opóźniony proces przyswajania mowy i języka nie jest jedyną konsekwencją nadmiernego użytkowania nowoczesnych technologii przez dzieci. Wśród nich znajdziemy także zaburzenia rozumienia, trudności z koncentracją, motoryką małą, a więc i z przyswajaniem języka pisanego, zaburzenia społeczno-emocjonalne. Warto tutaj zwrócić uwagę na fakt, że poprzez brak interakcji z drugim człowiekiem i kompensowanie tego korzystaniem z mediów cyfrowych, działanie tzw. neuronów lustrzanych odpowiedzialnych za empatię i rozumienie emocji jest coraz bardziej ograniczone. W późniejszym życiu oznacza to trudności z komunikowaniem się z innymi ludźmi. 

U dzieci narażonych na wysoką stymulację mediami cyfrowymi mogą wystąpić także poniższe objawy: 

  • komunikowanie się przy pomocy krzyku lub płaczu
  • nieprawidłowa artykulacja
  • trudności z utrzymywaniem kontaktu wzrokowego
  • nerwowość i nadpobudliwość
  • agresywność
  • brak kontroli nad własnymi emocjami
  • brak zainteresowania książkami, układankami
  • brak chęci do zabawy tematycznej
  • problemy z myśleniem symbolicznym
  • przemęczenie
  • zaburzenia snu
  • zaburzenia odżywania.

Pierwsze 3 lata życia dziecka to okres najintensywniejszego rozwoju mózgu. To wtedy również układ nerwowy jest najbardziej wrażliwy na stymulację, a więc najwięcej bodźców może przyswoić. Dzięki temu również może rozwijać nowe umiejętności. Koniec 3. roku życia jest równoznaczny z zakończeniem etapu fundamentalnego dla układu nerwowego, więc jeśli wówczas tych doświadczeń jest za mało, nie wytwarza się wystarczająca liczba połączeń neuronalnych (ta cecha naszego mózgu jest nazywana neuroplastycznością). Wzrost mózgu w takich warunkach może być nawet o 25-30% mniejszy. Nie oznacza to, że powyższe procesy zachodzą tylko do 3. roku życia, jednak później zachodzą one w określony sposób i są zależne od tego okresu. 

Pamiętajmy, że ani tablet, ani smartfon czy ulubiona zabawka grająca nie zastąpią korzyści rozwojowych wynikających z interakcji z drugim człowiekiem. 

W naszym artykule znajdziesz więcej przykładów, które mają wpływ na mowę dziecka : https://www.dobrylogopeda.edu.pl/poradnik-pacjenta/wplyw-motoryki-duzej-na-mowe-dziecka

Szukasz konsultacji, diagnozy lub terapii logopedycznej online? Zobacz polecanych logopedów online i uzyskaj pomoc dzięki wizycie logopedycznej przez Internet. https://www.dobrylogopeda.edu.pl/logopeda-online


Źródła:

Manfred S., Cyberchoroby. Jak cyfrowe życie rujnuje nasze zdrowie? Słupsk 2016.

Mistal P., Na co uważać, gdy dziecko uczy się mówić? Lublin 2019.

Stachowska K., Neurobiologiczne podstawy wczesnej stymulacji funkcji poznawczych pokolenia cyfrowych tubylców. [w:] Człowiek –Media – Edukacja, pod. red. J. Morbitzera i E. Musiał. Kraków 2014.

Wizyta online jutro!
90
Godzina
Wizyta online jutro!
90
Godzina
Podobne artykuły
Umawianie wizyt

Znaczenie wyrazów

Gra polega na dopasowaniu wyrazu do odpowiadającego mu opisu.

afazja
Opóźniony rozwój mowy
Czytaj
Logopeda i Pacjent

Wyrazy dźwiękonaśladowcze

Gra polega na dopasowaniu wyrazu dźwiękonaśladowczego do odpowiadającego mu obrazka.

afazja
Opóźniony rozwój mowy
Czytaj
Logopeda i Pacjent

Dlaczego moje dziecko nie mówi?

Drogi rodzicu, jeżeli Twoje dziecko nie mówi, a ma skończone 3 lata, powinieneś sięgnąć po pomoc specjalisty!  Małe dzieci…

autyzm
dziecko
Czytaj
Artykuły tego autora
Dobry logopeda

Dysfagia – przyczyny, diagnoza, terapia

Połykanie jest procesem złożonym, który polega na przechodzeniu pożywienia z jamy ustnej, poprzez gardło i przełyk. W procesie tym biorą…

dysfagia
funkcje prymarne
Czytaj
Umawianie wizyt

Zaburzenia mowy o podłożu neurologicznym

Zaburzenia mowy o podłożu neurologicznym są wynikiem uszkodzenia ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego. Aby uporządkować i dokładnie…

afazja
choroby neurologiczne
Czytaj
Polecane kursy