Z roku na rok możemy zauważyć tendencję wzrostową diagnozy autyzmu bądź zespołu Aspergera u dzieci. W przypadku dzieci autystycznych możemy użyć sformułowań zaburzenia rozwoju i zaburzenia rozwojowe. W sytuacji zaburzeń rozwoju widzimy nieprawidłowości strukturalne, natomiast przy zaburzeniach rozwojowych mówimy o opóźnieniu rozwoju. Dlatego w pierwszym przypadku należy mieć na uwadze zmniejszenie i eliminowanie negatywnych skutków, a w drugim stymulację rozwoju opóźnionych funkcji. Inaczej przebiegać będzie proces diagnozy logopedycznej u dzieci z zespołem Aspergera i dostosowane do niej ćwiczenia, a inaczej należy zaplanować terapię u dziecka z autyzmem.
Autyzm
U dziecka z autyzmem możemy zaobserwować:
- zaburzenia komunikacji werbalnej (pojedyncze nic nieznaczące sylaby [dy-dy, miu-miu] i pozawerbalnej – mimika, postawa ciała, gesty);
- często brak rozumienia mowy – komunikaty zewnętrzne traktowane jako hałas;
- zachowana „mowa wewnętrzna”;
- odwracanie zaimków – „ty” zamiast „ja” – „nie chcesz już” zamiast „nie chcę już”;
- występowanie echolalii;
- nieprawidłowy rytm, intonacja, modulacja, tempo, wysokość głosu;
- prawie całkowita literalność, czyli dosłowność rozumienia i wytwarzania mowy – analogie i metafory mogą być nierozumiane;
- ograniczone, powtarzane i stereotypowe wzorce zachowania, zainteresowań i działania;
- pomiędzy 18. a 30. miesiącem życia często następuje zahamowanie rozwoju mowy.
Zajęcia logopedyczne powinny opierać się w głównej mierze na ćwiczeniach oddechowych, fonacyjnych i artykulacyjnych. Duży nacisk należy wywierać na rozwijanie komunikacyjnego aspektu mowy w oparciu o pozawerbalne i werbalne metody komunikacji: gestu, naśladownictwa, dotyku. Podczas terapii powinniśmy usprawniać sensomotorykę. Jeżeli mamy styczność z dzieckiem głęboko zaburzonym, logopeda powinien wprowadzić alternatywne metody komunikacji.
Zespół Aspergera
Zaburzenie mowy u dzieci z ZA wiąże się z brakiem samokrytycyzmu, brakiem logicznego argumentowania własnych wypowiedzi, problemami z budowaniem tekstów, trudnościami z rozumieniem związków przyczynowo-skutkowych i złożonych struktur wypowiedzi.
Przeprowadzając diagnozę logopedyczną możemy zauważyć:
- dosłowną interpretacją wypowiedzi;
- zaburzoną prozodię wypowiedzi;
- pedantyczną mowę;
- używanie niezwykłych słów;
- wokalizację myśli;
- problem z komunikacją pozawerbalną;
- ograniczone lub niewłaściwe stosowanie mimiki;
- ograniczony zakres gestów, nienaturalną postawę;
- sztywne spojrzenie – zbyt długie wpatrywanie się;
- ograniczony stopień odczytywania sygnałów niewerbalnych.
W trakcie terapii dzieci z zespołem Aspergera należy się skupić na ćwiczeniach oddechowych, prozodycznych i słuchowych. Ćwiczenia językowe powinny opierać się na nauce adekwatnego używania słów w danej sytuacji, a także zawierać elementy rozwijające komunikację werbalną i pozawerbalną.
Ważnym aspektem diagnozy logopedycznej jest ocena funkcjonowania lewej i prawej półkuli mózgu. W zasadach szczegółowych prof. J. Cieszyńska wymienia:
- badanie lateralizacji funkcji – obserwacja w trakcie zabawy i czynności grafomotorycznych, wywiad, wybrane próby badawcze dotyczące dominacji ręki i nogi, oka i ucha, analiza wyniku badania psychologicznego;
- badanie umiejętności naśladowania – obserwacja zachowań, zabaw, odgrywania scen;
- badanie kontaktów społecznych z osobami bliskimi i obcymi – wywiad z rodzicami, obserwacja relacji rodziców z dzieckiem;
- badanie komunikacji niewerbalnej i językowej – skale do pomiaru mowy biernej i czynnej według Monachijskiej Funkcjonalnej Diagnostyki Rozwojowej oraz sprawność aparatu mowy;
- badanie zachowań dziecka podczas zabawy;
- badanie wykonane za pomocą testów niewerbalnych.
W diagnozie logopedycznej należy uwzględnić zachowania, których brakuje w rozwoju dziecka. Terapia dzieci autystycznych to integralna część całościowych oddziaływań. Wstępną diagnozę logopedyczną należy sformułować już na drugim spotkaniu z pacjentem. Wyszczególnić należy nabyte przez dziecko umiejętności społeczne oraz pracę nad tworzeniem relacji.
.
-37462c6e0c9c38be.jpg)
