Nowa ustawa o zawodach medycznych – zmiany dla logopedów?

Adrian Szydlik – Dobrylogopeda.pl

            W ostatnim czasie pojawiły się zmiany w polskim ustawodawstwie w zakresie nowej ustawy o zawodach medycznych. W dniu 21 stycznia 2022 roku Ministerstwo Zdrowia skierowało do konsultacji publicznych projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych[1]. Jak wskazuje się w uzasadnieniu tego projektu, jego podstawowym celem jest uregulowanie zasad wykonywania zawodów medycznych, które do tej pory nie były odpowiednio uregulowane w polskich przepisach.

Zmiany te dotyczą aż 17 zawodów, wśród których wyróżnia się m.in. zawód dietetyka, masażysty, technika ortopedy, terapeuty zajęciowego, asystentki stomatologicznej czy też właśnie logopedy, który to zawód ma największe znaczenie na gruncie niniejszego artykułu. Projektowane regulacje nie dotyczą jednak zawodów medycznych, których zadania i obowiązki zawodowe zostały uregulowane w innych ustawowych przepisach dotyczących tych zawodów, takich jak: zawód lekarza, lekarza dentysty, diagnosty laboratoryjnego, pielęgniarki, położnej, ratownika medycznego, farmaceuty oraz fizjoterapeuty.

Jakie zmiany w ustawie dla zawodów medycznych?

            Wobec tego, jak wskazuje Ministerstwo, zmiany te mają na celu wprowadzenie mechanizmu mającego zapewnić dostęp do wykonywania zawodu medycznego tylko profesjonalistom w danym zawodzie, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i kompetencje, nabywane w toku kształcenia w systemie oświaty lub systemie szkolnictwa wyższego[2]. Do tej pory bowiem wskazane zawody nie posiadały jednolitych regulacji, na podstawie których konkretne osoby musiałyby posiadać wskazane w ustawie doświadczenie czy też ukończone kursy by tytułować się np. dietetykiem. Natomiast po zmianach, w ocenie resortu, w służbie zdrowia i przy wykonywaniu świadczeń o charakterze medycznym i zdrowotnym mają pracować tylko osoby odpowiednio do tego przygotowane, spełniające określone wymogi i warunki.

            Zmiany resort argumentuje także tym, że wprowadzenie przepisów jest korzystne dla pacjentów, wobec których wzrośnie poziom udzielanej pomocy medycznej i zdrowotnej. Już w art. 2 omawianego projektu ustawy wskazano warunki, które musi spełniać określona osoba, by wykonywać zawód medyczny taki jak logopeda. Ustawa wskazuje, że musi być to osoba, która:

1. posiada pełną zdolność do czynności prawnych (nie jest np. ubezwłasnowolniona),
2. posiada stan zdrowia pozwalający na wykonywanie danego zawodu medycznego,
3. posiada certyfikat znajomości języka polskiego wydany na podstawie art. 11a ust. 2 ustawy o języku polskim, potwierdzający władanie językiem polskim w stopniu niezbędnym do wykonywania zawodu medycznego w mowie i w piśmie,
4. spełnia poniższe wymagania:
5. posiada dyplom, świadectwo lub inny dokument, potwierdzający kwalifikacje do wykonywania zawodu medycznego, uzyskany w toku kształcenia w systemie oświaty lub szkolnictwa wyższego lub
6. posiada dyplom wydany w państwie innym niż państwo członkowskie Unii Europejskiej, Konfederacja Szwajcarska lub państwo członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strona umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznany w Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 28 września 2018 r. w sprawie nostryfikacji dyplomów ukończenia studiów za granicą oraz potwierdzania ukończenia studiów na określonym poziomie za równoważny z dyplomem potwierdzającym kwalifikacje zawodowe w danym zawodzie i uzyskała prawo pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej zgodnie z odrębnymi przepisami, lub
7. posiada kwalifikacje do wykonywania zawodu medycznego nabyte w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, uznane w Rzeczypospolitej Polskiej, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej,
8. posiada wpis do rejestru osób uprawnionych do wykonywania zawodów medycznych, o którym mowa w art. 4 projektu ustawy.

Obowiązku posiadania certyfikatu języka polskiego nie mają osoby, które ukończyły studia wyższe prowadzone na kierunku kształcącym w zawodzie medycznym, prowadzone w języku polskim lub publiczną szkołę policealną lub niepubliczną szkołę policealną o uprawnieniach szkoły publicznej, kształcącą w języku polskim. Natomiast osoby, które w dniu wejścia w życie ustawy spełniają łącznie warunki określone wyżej, stają się osobami wykonującymi zawód medyczny w rozumieniu niniejszej ustawy i przysługuje im prawo wpisu do rejestru (konieczne jest jednak złożenie odpowiedniego wniosku). Mając to na względzie trzeba podkreślić, że ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie w ustawie konkretnych wymogów, które dana osoba musi spełnić, ażeby wykonywać zawód np. logopedy.

Nowe wymagania związane są przede wszystkim z koniecznością posiadania odpowiedniego dyplomu lub świadectwa oraz wpisem do rejestru prowadzonego dla konkretnego zawodu. Jest to rejestr publiczny. Rejestr ten prowadzi minister właściwy do spraw zdrowia, na podstawie danych zamieszczanych na bieżąco przez wojewodę właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby wykonującej dany zawód medyczny. Rejestr jest prowadzony w systemie teleinformatycznym, którego administratorem jest jednostka podległa ministrowi właściwemu do spraw zdrowia właściwa w zakresie systemów informacyjnych w ochronie zdrowia, natomiast administratorem danych przetwarzanych w tym rejestrze jest minister właściwy do spraw zdrowia.

Wspomniany rejestr także posiada odpowiedni cel – pozwoli on na uzyskanie informacji o aktualnej liczbie osób wykonujących zawód medyczny, sposobie wykonywania tego zawodu, jak również będzie źródłem informacji o potrzebach kadrowych w tych zawodach w poszczególnych rejonach kraju[3]. Wprowadzenie rejestru umożliwi także weryfikacje osób wykonujących poszczególne zawody medyczne pracodawcom, jak i pacjentom. Dodatkowo, w najbliższym czasie Minister właściwy do spraw zdrowia, określi w drodze rozporządzenia wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania określonego zawodu medycznego (w tym logopedy), kierując się koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego pacjentów.

Co ustawa w praktyce zmienia dla logopedów?

            Ustawa na regulowane zawody medyczne (w tym logopedów) nakłada także dodatkowe obowiązki. Zasadą ma być bowiem, że osoby wykonujące zawody medyczne mają obowiązek i prawo ustawicznego rozwoju zawodowego – w ramach np. kształcenia podyplomowego, doskonalenia zawodowego oraz innych. Obowiązek kształcenia może być realizowany np. w ramach udziału w specjalistycznych szkoleniach czy też kursach kwalifikacyjnych (program kursu kwalifikacyjnego kończącego się egzaminem jest opracowywany przez zespół ekspertów powołany przez dyrektora Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego – CMKP). Poza tym, osoba wykonująca zawód medyczny będzie miała obowiązek doskonalenia zawodowego, który może być realizowany także w formie kursu doskonalącego albo tzw. samokształcenia. Kontrola realizacji kursów kwalifikacyjnych i doskonalących jest prowadzona przez zespół kontrolny powoływany przez dyrektora CMKP.

            Trzeba przy tym jednak podkreślić, że za udział logopedów w poszczególnych formach kształcenia zawodowego (np. w wykładach, seminariach, czy też szkoleniach online ograniczonych czasowo zakończonych testem) przysługiwać będą odpowiednie punkty edukacyjne. Ustawiczny rozwój zawodowy osób wykonujących zawód medyczny będzie realizowany w 5-letnim okresie edukacyjnym. Osoby wykonujące zawody medyczne otrzymają również dodatkowo prawo do sześciodniowego płatnego urlopu szkoleniowego, w ramach którego mogą realizować swój ustawowy obowiązek ustawicznego kształcenia. Taki urlop udzielany ma być na wniosek oraz za zgodą pracodawcy i przysługuje za niego wynagrodzenie, takie jak za urlop wypoczynkowy[4].

            Przepisy ustawy także w pewnym sensie zwiększają odpowiedzialność zawodową logopedów. Osoby wykonujące ten zawód medyczny będą bowiem podlegać odpowiedzialności zawodowej za naruszenie zasad etyki zawodowej, jak również przepisów związanych z wykonywaniem zawodu. W razie podejrzenia naruszeń uruchamiane będą odpowiednie czynności wyjaśniające oraz  postępowanie wyjaśniające, które może zakończyć się postępowaniem przed Komisją Odpowiedzialności Zawodowej powołaną przez Ministra Zdrowia (składającą się z 38 członków z przedstawicieli rożnych zawodów medycznych). W razie naruszeń na sprawcę może zostać nałożona kara za przewinienie zawodowe takie jak: upomnienie, nagana, kara pieniężna, wykreślenie z rejestru na dany okres, zawieszenie prawa do wykonywania zawodu czy też nawet pozbawienie prawa do wykonywania zawodu medycznego. Projekt ustawy przewiduje szczegółowe postanowienia w zakresie pociągnięcia do odpowiedzialności zawodowej osoby obwinionej o popełnienie przewinienia zawodowego. Nadto osoba, która np. bez spełnienia odpowiednich warunków będzie posługiwać się tytułem medycznym (np. logopedy), będzie podlegała odpowiedzialności karnej – grzywnie albo nawet karze pozbawienia wolności.

Podsumowanie

            Reasumując, ustawa wprowadza szereg zmian dla zawodów medycznych, które do tej pory w polskim porządku prawnym nie były odpowiednio uregulowane. Zmiany dotyczą także logopedów. Konieczne będzie spełnienie odpowiednich warunków z ustawy, a osoba uprawniona do wykonywania zawodu medycznego będzie miała prawo posługiwać się tytułem zawodowym odpowiadającym nazwie zawodu medycznego. Ustawa nakłada na zawody medyczne takie jak logopeda także szereg obowiązków (m.in. wskazane w art. 13 projektu czy też związane z obowiązkiem kształcenia), a za ich naruszenie grozić może odpowiedzialność dyscyplinarna.

Trzeba przy tym jednak pamiętać, że przepisy ustawy wejdą w życie prawdopodobnie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, a ustawa nie została jeszcze do tej pory ogłoszona (stan na 07.03.2022). Okres sześciu miesięcy jest konieczny do zapoznania się z przepisami przez osoby do tej pory wykonujące określone w ustawie zawody, do spełnienia przez nich odpowiednich wymogów oraz do zaplanowania odpowiednich środków pieniężnych (publicznych) w tym zakresie przez właściwego ministra. Osoby, które do tej pory wykonują zawód logopedy powinny zapoznać się ze wszystkimi przepisami, które wejdą w życie w tym zakresie, a które to będą miały ogromny wpływ na warunki wykonywania zawodu przez taką osobę.

            Co ciekawe, warto także wskazać, że swoje stanowisko w zakresie projektowanej ustawy przedstawił także Zarząd Główny PZL, wskazując, że w obecnym brzmieniu jest on niekorzystny dla czynnych zawodowo logopedów, co jest bezpośrednim powodem negatywnej opinii PZL w tej kwestii. W stanowisku zostały wskazane odpowiednie zastrzeżenia dotyczące m.in. braku utworzenia samorządu zawodowego, braku projektów aktów wykonawczych do ustawy (rozporządzeń) czy też braku określenia jasnej procedury szkolenia logopedów, zakresu świadczeń medycznych przypisanych do zawodu logopedy czy też zasad współpracy z innymi zawodami medycznymi. W ocenie PZL konieczne jest zaś wprowadzenie odrębnej ustawy regulującej zawód logopedy[5]. Wobec tego, być może w projekcie omawianej ustawy zostaną wprowadzone jeszcze zmiany, które szerzej uregulują kwestie dotyczące np. szkoleń logopedów czy też procedury ich kształcenia.

Problematyczne wydaje się w mojej ocenie także to, że w ramach jednej ustawy uregulowanych ma być aż siedemnaście różnych zawodów medycznych, które to przecież znacznie różnią się między sobą i z uwagi na to trudne jest ,,włożenie ich wszystkich do jednego worka”. Wiele z tych zawodów posiada charakter ,,pomocniczy” w stosunku do innych zawodów medycznych, czego nie można powiedzieć np. o zawodzie logopedy. Być może zatem bardziej korzystne byłoby przygotowanie odrębnych ustaw dla każdego z tych zawodów. Ustawa może także logopedom uniemożliwić wykonywanie swojej działalności w ramach tzw. działalności nierejestrowanej (o której szerzej można przeczytać tutaj), co także należy uznać za wadliwe rozwiązanie.

Artykuł o został przygotowany we współpracy z http://prawodlaciebie.com.pl/​

Instagram: @prawodlaciebie Facebook: Prawo dla Ciebie

BIBLIOGRAFIA

Akty prawne:

Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych z dnia 20 stycznia 2022 roku, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12355717/12849352/12849353/dokument540416.pdf (dostęp online 06.03.2022).

Źródła internetowe:

https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Ustawa-regulujaca-prace-az-17-zawodow-gotowa-Chodzi-m-in-o-opiekunow-medycznych,228860,14.html (dostęp online 06.03.2022).

https://www.medexpress.pl/jest-projekt-ustawy-o-zawodach-medycznych/83809 (dostęp online 07.03.2022).

https://www.prawo.pl/zdrowie/nowa-ustawa-dla-zawodow-medycznych,512365.html (dostęp online 07.03.2022).

https://logopeda.org.pl/new.php?id=1274 (dostęp online 07.03.2022).

[1] Projekt ustawy o niektórych zawodach medycznych z dnia 20 stycznia 2022 roku, https://legislacja.rcl.gov.pl/docs//2/12355717/12849352/12849353/dokument540416.pdf (dostęp online 06.03.2022).

[2] https://www.rynekzdrowia.pl/Polityka-zdrowotna/Ustawa-regulujaca-prace-az-17-zawodow-gotowa-Chodzi-m-in-o-opiekunow-medycznych,228860,14.html (dostęp online 06.03.2022).

[3] https://www.medexpress.pl/jest-projekt-ustawy-o-zawodach-medycznych/83809 (dostęp online 07.03.2022).

[4] https://www.prawo.pl/zdrowie/nowa-ustawa-dla-zawodow-medycznych,512365.html (dostęp online 07.03.2022).

[5] https://logopeda.org.pl/new.php?id=1274 (dostęp online 07.03.2022).