Dlaczego moje dziecko oddycha buzią?

Oddech jest jedną z najważniejszych i podstawowych czynności życiowych. Prawidłowy sposób oddychania – przez nos, przy zamkniętych ustach wpływa na dotlenienie wszystkich komórek organizmu. Dziecko wykonuje ok. 20 tysięcy oddechów na dobę, co w praktyce oznacza, że do 20 oddechów na minutę a u niemowląt nawet 40!

Proces oddychania odbywa się nieświadomie i automatycznie. Należy bacznie obserwować dzieci podczas codziennych czynności: zabawy, oglądania bajek czy snu. Jeżeli zauważmy, że dziecko często oddycha buzią nie ma na co czekać i jak najszybciej skonsultować swoje spostrzeżenia ze specjalistami. Utrwalony nawyk nieprawidłowego oddychania może przyczynić się do obniżenia napięcia mięśniowego w obrębie jamy ustnej, doprowadzić do powstania wad wymowy a nawet do zmian anatomicznych w obrębie twarzy. U dzieci oddychających przez usta często obserwuje się występowanie wysoko sklepionego podniebienia, tzw. podniebienie gotyckie oraz wadę zgryzu tzw. zgryz otwarty.

Jak dzielimy rodzaje sposobu oddychania?

1. Prawidłowe – tor nosowy;
2. Nieprawidłowe- tor ustny, który dzieli się na:
3. nieprawidłowe oddychanie nawykowe (ok.80% przypadków)
4. nieprawidłowe oddychanie uwarunkowane organicznie (ok. 20% przypadków).

Jakie mogą być przyczyny nieprawidłowego oddychania?

Przyczyny nieprawidłowego sposobu oddychania może kilka. Najczęściej wynikają one z nieprawidłowości w jamie nosowo-gardłowej (np. skrócone wędzidełko podjęzykowe). Czasami jednak są wynikiem nieprawidłowych nawyków takich jak: długotrwałe używanie smoczka i butelki, a także częstych infekcji czy chorób układu oddechowego np. przewlekły nieżyt nosa, alergie.

Jakie choroby, wady mogą towarzyszyć nieprawidłowemu oddychaniu?

Do chorób i wad towarzyszących oddychaniu przez usta możemy zaliczyć:

• przerost migdałka gardłowego, tzw. trzeciego migdałka;
• przerost migdałka podniebiennego;
• wady zgryzu np. zgryz otwarty;
• skrócone wędzidełko podjęzykowe;
• niska sprawność narządów artykulacyjnych;
• krzywa przegroda nosowa;
• wady postawy;
• niedostateczne dotlenienie układu nerwowego.

A także niewłaściwe nawyki:

• zbyt długie używania smoczka;
• zbyt długie piecie z butelki/kubka niekapka (powyżej 18 miesiąca życia);
• ssanie kciuka.

Należy mieć na uwadze, że nieprawidłowy sposób oddychania może przyczynić się do zaburzeń snu, nierównego toru oddechowego, a także do bezdechów sennych.

Czy nieprawidłowy tor oddechowy można wyleczyć?

Leczenie nieprawidłowego oddychania będzie różniło się w zależności od przyczyn powstania problemu, dlatego bardzo ważna jest prawidłowo postawiona diagnoza. W przypadku wad zgryzu  niezbędne będzie leczenie stomatologiczne i ortodontyczne. Jeśli powodem zaburzenie jest przerost migdałków, zbyt krótkie wędzidełko lub nieprawidłowości w budowie nosa np. krzywa przegroda nosowa korygowaniem przyczyny zajmie się laryngolog, który dodatkowo może zlecić badanie słuchu. Jeżeli jednak występują choroby układu oddechowego lub alergie warto udać się do pulmonologa/alergologa, który wdroży odpowiednie leczenie, a także wykona testy w kierunku alergii.

Jednak w każdym z powyższych  przypadku nie obędzie się  bez konsultacji i terapii logopedycznej.

Logopedyczna terapia oddychania

Z punktu widzenie logopedy długotrwały i utrwalony nawyk oddychania przez usta wpływa niekorzystnie na napięcie mięśniowe narządów artykulacyjnych. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę, że język jest mięśniem, który niećwiczony płasko leży na dnie jamy ustnej, zamiast prawidłowo na podniebieniu górnym. W konsekwencji czego przyczynia się do powstania wad wymowy. Logopeda po zebraniu wywiadu od rodzica i dokumentacji od specjalistów opracuje plan terapii opierający się w pierwszej kolejności na ćwiczeniach oddechowych i usprawnianiu narządu artykulacyjnego (języka, warg, policzków i żuchwy). Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej lub masz pytania dotyczące nieprawidłowego toru oddechowego to zapraszamy na konsultacji z naszymi specjalistami na: https://www.dobrylogopeda.edu.pl/polecani-logopedzi-online

Czy oddychanie buzią przejdzie samo?

Jeśli zauważymy, że nasze dziecko oddycha przez usta, szukajmy pomocy u specjalistów. Przypadłość ta, sama nie przejdzie, a nieleczona będzie się pogłębiać i niekorzystnie wpływać na rozwój dziecka powodując zaburzenia snu i w konsekwencji trudności z koncentracją uwagi. Nieprawidłowe oddychanie wpływa niekorzystnie na rozwój klatki piersiowej, układu oddechowego, narządu mowy i napięcia mięśni (języka, policzków, mięśnia okrężnego ust). Dziecko oddychające przez usta często jest niewyspane i zmęczone,  ma trudności z koncentracją uwagi, spostrzegawczością, męczy się szybciej niż jego rówieśnicy. Wcześnie wykryta i leczona wada pozwoli dziecku na prawidłowe funkcjonowanie w codziennym życiu.

Jak rodzice mogą ćwiczyć prawidłowe oddychanie?

Warto zadbać o prawidłowe nawyki naszego dziecka już od urodzenia. Karmienie piersią naturalnie wspomaga prawidłowy rozwój narządów mowy. Równie ważne jest wczesne wykrycie i leczenie chorób dróg oddechowych czy alergii. Nieleczone mogą powodować zaleganie wydzieliny w nosie i gardle, a tym samym utrudniać prawidłowe oddychanie. Niemożność oddychania przez nos, zmusza tym samym dziecko do oddychania prze usta. Aby pomóc dziecku niezbędna będzie konsultacja lekarska. Najlepiej zacząć od wizyty u pediatry, który z pewnością wystawi skierowanie do specjalistów takich jak: laryngolog, ortodonta czy alergolog a nawet stomatolog. Warto również poszukać konsultacji logopedycznej (w przedszkolu, żłobku, poradni pediatrycznej czy pedagogiczno-psychologicznej).

Poniżej kilka wskazówek dla rodziców:

1. Dbaj o to, aby dziecko miało drożny nos (nawilżanie, oczyszczanie).
2. Wygaszaj u dziecka odruch ssania powyżej 18 miesiąca życia.
3. Wprowadzaj pokarmy o różnej konsystencji, tak by dziecko mogło ćwiczyć żucie i gryzienie.
4. Jeśli możesz, karm piersią (podczas karmienie dziecko oddycha przez nos).
5. Czytaj dziecku, śpiewaj, prowadź zabawy dźwiękonaśladowcze (naśladowanie odgłosów zwierząt, dźwięków otoczenia itp.).
6. Dbaj o prawidłowy sposób oddychania dziecka w czasie snu i w pozycji spoczynkowej (np. podczas zabawy).
7. Wykonuj z dzieckiem zaproponowane poniżej zabawy oddechowe.

Jak ćwiczyć prawidłowe oddychanie z dzieckiem w domu?

1.ĆWICZENIA ODDECHOWE

• dmuchanie na kolorowe pompony (zdmuchiwanie z ręki);
• dmuchanie na piórko, tak aby „zatańczyło”;
• zdmuchiwanie kawałka papieru z gładkiej powierzchni;
• dmuchanie na kolorowe listki/chmurki wykonane wspólnie z dzieckiem z papieru i zawieszone na sznurku;
• dmuchanie przez rurkę włożoną do wody –  „bulgotanie”;
• nadmuchiwanie balonika;
• dmuchanie na łódkę wykonaną z papieru położoną na wodzie (np. w dużej misce);
• zdmuchiwanie świecy (tak, aby płomień „tańczył”);
• robienie baniek mydlanych;
• dmuchanie przy użyciu różnego rodzaju wiatraczków, gwizdków, glinianych ptaszków;
• nadmuchiwanie balonika;
• dmuchanie na kartki zeszytu, by je przewrócić lub poruszyć;
  gra na o trąbce;

2. ZABAWY ODDECHOWE Z WYKORZYSTANIEM SŁOMKI

„Biedronka”

 (przenoszenie czarnych kółek wyciętych z papieru za pomocą słomki na sylwetę biedronki)

Czerwoną sukienkę i czarne kropeczki,

Widziałam u mojej małej biedroneczki.

Policzę twe kropki, nim polecisz w świat,

Powiem wszystkim dzieciom ile miałaś lat…

„Jabłoń”

 (przenoszenie czerwonych kółek wyciętych z papieru za pomocą słomki na sylwetę drzewa)

Dojrzewają na jabłonce czerwone jabłuszka,

Kasia dziś je zbiera, do swego fartuszka.

Śmieje się jej buzia, ma jabłuszek sześć,

Podzieli się z Kubą, mogą wszystkie zjeść.

Proponowane ćwiczenia pochodzą z pozycji: Jackowska I.,Rutkowska-Błachowiak I., „Plamki, kropki i kropelki”, Poznań 2020.

3. ZABAWY ODDECHOWE Z WYKORZYSTANIEM WIERSZYKÓW

„Zmarznięte rączki”

„Hu, hu, ha. Zuzia i Jaś bawią się na śniegu, zapodziali gdzieś rękawiczki.

Pomóż dzieciom i pokaż im jak rozgrzać zmarznięte ręce.

Wykonaj wdech nosem i na jednym wydechu chuchnij trzy razy w dłonie”.

„Wrona”
„Jedna wrona bez ogona
druga wrona bez ogona
trzecia wrona bez ogona (…)
Czwarta wrona bez ogona itd.
a ta jedenasta, wrona ogoniasta”

„Kura”

Nabieramy powietrze nosem i na jednym oddechu mówimy tekst:

Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo, trzecie jajo…

I liczymy do tylu, do ilu potrafimy najwięcej

Literatura:

1.  Jackowska I.,Rutkowska-Błachowiak I., „Plamki, kropki i kropelki”, Poznań 2020.
2. Skorek E., Rządzka M., „Profilaktyka i terapia dysfunkcji oddechowych u dzieci, Zielona Góra 2011.
3. Minczakiewicz E., „Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia”, Kraków 1997.
4. Genowefa D., „Minimum logopedyczne nauczyciela przedszkola”, Warszawa 1978.